Historia BMP
Koniec lat 70-tych i początek 80-tych był w Polsce okresem znaczących przemian ekonomicznych i społeczno-politycznych. W zmieniających się warunkach pojawiły się dla ludzi wierzących możliwości aktywizowania swej działalności. Następstwem narastającej społecznej aktywności tych lat, jak również rezultatem zmniejszonej ingerencji (mniejszej) władz państwowych w kwestii religii była między innymi inicjatywa stworzenia organizacji obejmującej młodzież prawosławną w Polsce. Idea ta zaowocowała rezultatami w latach 80- tych. Pierwszych oznak wzmożonej działalności młodzieży prawosławnej w powojennej Polsce należy szukać w końcu lat 60-tych w studenckich środowiskach warszawskich uczelni, głównie wśród studentów pochodzących z Białostocczyzny. “Już w końcu lat 60-tych było wyraźnie widać, że lekcje religii i kazania nie trafiały do wszystkich, że bardzo wielu ludzi miało fałszywe albo nie miało żadnego wyobrażenia o życiu Cerkwi Prawosławnej” (wypowiedź biskupa Jeremiasza). W tym też czasie u ludzi mających przygotowanie teologiczne pojawiła się potrzeba przekazania wiedzy o dogmatach Cerkwi innym ludziom. Potrzeba pracy z młodzieżą i dorosłymi była i jest w Cerkwi Prawosławnej pierwszoplanowa, jednakże w latach 70-tych tylko niektórzy duchowni angażowali się w działalność. Organizacje społeczne i polityczne , do których należeli wierni prawosławni w najlepszym wypadku byli obojętnie nastawione do nauk Cerkwi. Większość duchownych i dostojników prawosławnych zgadzała się na to, by pozostawić działalność wiernych i kwestie religijne w obrębie murów cerkiewnych (wypowiedź E. Czykwina).
Pierwszym miejscem spotkań studentów prawosławnych było Seminarium Duchowne w Warszawie przy ul. Paryskiej. Zaczęły się one w 1969r. Do czwartkowych dyskusji w Domu Studenckim dołączono spotkania niedzielne w podziemiach Soboru p.w. Marii Magdaleny oraz spotkania w domu dr J Anchimiuka. Pierwsze oficjalne spotkanie prawosławnej braci studenckiej odbyło się w 1970r. u Metropolity Warszawskiego. W połowie lat 70-tych młodzież środowisk studenckich w Warszawie podjęła próby nawiązania kontaktów z młodzieżą prawosławną w innych parafiach, zwłaszcza w tych, w których miały miejsce podobne spotkania, m.in. pod przewodnictwem ks. Żeleźniakiewicza w Białymstoku, ks. Tofiluka w Hajnówce i ks. Misijuka w Drochiczynie. W następnych latach zaistniała potrzeba by nadać bardziej zorganizowany charakter spotkaniom, wycieczkom i pielgrzymkom do Klasztoru w Jabłecznej oraz znaleźć większe poparcie wśród wiernych. “Praca była ciężka i chociaż została pobłogosławiona przez Metropolitę, to niewielu duchownych ją wspierało”. Niektórzy księża jawnie twierdzili, że prowadzenie takiej działalności to rozmienianie na drobne celów wytyczonych dla Cerkwi. Jedni uważali, że to protestancki wymysł, jeszcze inni wątpili w powstanie jakiejkolwiek organizacji młodzieży prawosławnej w Polsce. “Baliśmy się także reakcji władz państwowych, służby bezpieczeństwa, dlatego spotkania grupy roboczej były utajone” (wypowiedź bp.Jeremiasza). Starania ukierunkowane na nadanie działalności spontanicznego charakteru oraz zorganizowanej formy osiągnęły częściowy sukces w 1980r. Pierwszym etapem działalności studentów prawosławnych, należących do Koła Naukowego Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej, było utworzenie Koła Prawosławnych Teologów; inicjatorem tych spotkań był dr Anchimiuk. Wkrótce po zawiązaniu się Koła zorganizowano pierwszą zorganizowaną pielgrzymkę pieszą na Św. Górę Grabarkę (9-11 maj 1980). Przybyło ok. 80 chętnych – liczba ta dla organizatorów była przyjemną niespodzianką. Oprócz organizowania pielgrzymek Koło Prawosławnych Teologów prowadziło nadal cykliczne spotkania dyskusyjne, organizowało wycieczki oraz nawiązywało kontakty z młodzieżą z innych parafii. Zaczęto również organizować obozy. W takich warunkach nowopowstałe Koło Prawosławnych Teologów, mające według niektórych uprzywilejowany charakter, nie zaspokajało ambicji i wysokich oczekiwań młodzieży. Z czasem doszło do zorganizowania pierwszego, wspólnego spotkania młodych ludzi na Św. Górze Grabarce, dyskusje tam prowadzone dały im możliwość ustosunkowania się do współczesnych problemów.
W ciągu około 10-letniej działalności dr Anchimiuka w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej wyłoniło się kilkanaście osób przygotowany do samodzielnej pracy z młodymi ludźmi; to oni jako pierwsi stworzyli organizację młodzieży prawosławnej w krajach byłego obozu socjalistycznego. “Wartym podkreślenia jest fakt, że dla nas, członków bractwa najważniejszym było uświadomienie sobie, że jesteśmy członkami Cerkwi, a nie to jakiej jesteśmy narodowości” (wypowiedź M. Matreńczyka). Na pierwszym wspólnym spotkaniu, które odbyło się w dniach 15-17.10.1982 r. na Św. Górze Grabarce wybrano przewodniczącego organizacji. Wybory odbyły się w oryginalny sposób. Nazwiska trzech kandydatów (E. Czykwina, A. Andrejuk i S. Makala) napisano na oddzielnych kartkach i włożono do Biblii i po wspólnej modlitwie przełożona Klasztoru Barbara wyjęła kartkę z nazwiskiem E. Czykwina.
By zrealizować główny cel Bractwa tj. pomoc w kreowaniu świadomości prawosławnego chrześcijanina, podążającego za Chrystusem, godnego następcę bogatej tradycji Cerkwi, były określone trzy główne sfery działalności Zarządu:
- włączyć w struktury organizacji większą ilość członków poprzez popularyzację idei Bractwa wśród duchownych i młodych ludzi,
- pomoc już działającym grupom ( przede wszystkim mniejszym ) w ich pracy,
- organizacja głównych akcji tj. pielgrzymek , letnich obozów i nawiązanie kontaktów z młodzieżą z innych krajów.
Latem 1983 r. Bractwo stało się członkiem Syndesmosu – Światowego Związku Młodzieży Prawosławnej. Oficjalne włączenie do tejże organizacji miało miejsce w czasie XI Wspólnych Spotkań Syndesmosu, które odbyło się na wyspie Krecie. Funkcjonowanie Bractwa do 1985 r. opierało się na analizach jego dotychczasowej działalności. Najbardziej owocnymi formami pracy Bractwa w tym okresie były obozy letnie, które stały się w naszych warunkach najefektowniejszą formą wpływania na młodzież, oraz organizowanie pielgrzymek majowych na Św. Górę Grabarkę. Uczestnicy tych spotkań sformułowali szereg istotnych uwag. Program obozów letnich od strony teologicznej nie był najlepiej opracowany i realizowany, pielgrzymki majowe zaś zaczęły się przekształcać w zloty młodzieży, w związku z tym wielu ludziom nie zawsze podobała się specyficzna duchowa atmosfera tych spotkań.
Istotnym elementem działalności Bractwa do połowy lat 80-tych była konsekwentnie rozwijająca się współpraca międzynarodowa – głównie z organizacjami prawosławnymi i założenie własnego pisma – “Biuletynu Informacyjnego”, który jednak po pierwszym roku ukazywania się stał się “nieregularnikiem”.
Zimą 1989 r. z inicjatywy Bractwa i członków Syndesmosu podjęto się zorganizowania IV Międzynarodowych Konsultacji Prawosławnych Szkół Teologicznych, odbyły się one w Supraślu. Innym ważnym zdarzeniem było oddanie do użytku Domu Pielgrzyma na Św. Górze Grabarce oraz rozpoczęcie budowy “Chaty Bractwa” w Białowieży. W czasie tych konsultacji poruszano m.in. kwestie wprowadzenia nauki religii w szkołach podstawowych i średnich, począwszy od IX 1990 r. (i kłopoty z tym związane). Dyskusję dotyczącą nauczania religii w szkołach prowadzono także w czasie X Wspólnych Spotkań Bractwa, które miały miejsce w Bielsku Podlaskim.
Pojawienie się religii w szkołach świeckich z jednej strony dało Cerkwi młodzieży działającej w Bractwie nowe możliwości pracy (większość katechetów było / jest członkami Bractwa), mogło jednak paradoksalnie być przeszkodą dla prawidłowego funkcjonowania organizacji, gdyż młodzież szkolna zaczęła się odnosić do lekcji religii jak do kolejnego zwyczajnego przedmiotu i coraz mniej osób było zainteresowanych szukaniem i nawiązywaniem nowych kontaktów i głębszej znajomości Prawosławia poza szkołą. Duchowni z kolei obciążeni obowiązkami nauczyciela i częściowo nimi usprawiedliwieni – często nie mieli czasu na prowadzenie bardziej aktywnej pracy z młodzieżą w parafii (w parafiach).
Procesy demokratyzacji życia społecznego mające miejsce w 1990-91r. doprowadziły do zatwierdzenia przez Sejm RP w lipcu 1991r. ustawy o wzajemnych stosunkach między władzami państwa a Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym w Polsce – na mocy której Bractwo otrzymało status prawny jako jedna ze struktur, w działalności której zawiera się życie Cerkwi. Umowa ta przewidywała także likwidację istniejącego do tej pory Sądu Koleżeńskiego – jego funkcję przejęła Komisja Rewizyjna. Od 1991 r. w znacznym stopniu ożywiła się działalność Bractwa (m.in. obozy letnie dzieci i młodzieży). Aktywnie rozwija się współpraca międzynarodowa. Wszechstronne ożywienie widać w naukowej działalności Bractwa.
